Zerdeçal, hint safranı olarak da bilinen tropik otsu bir bitkidir. Curcuma Longa bitkisinin kökünden elde edilir. Özellikle Doğu Hindistan ve Çin de yetiştirilen zerdeçal, mutfaklar da ve tedavi amacıyla sıklıkla kullanılır ve bu ülkelerde kalın bağırsak, meme, mide, böbrek, prostat ve akciğer kanserleri diğer ülkelere göre daha az görülmektedir. Köri başlıca zerdeçaldan yapılıp mutfaklarımızda sıklıkla kullanılan bir baharattır.
Zerdeçal içindeki fotokimyasal maddelerden en aktif olanı sarı-turuncu renkli bir pigment olan kurkumindir ve zerdeçalda ortalama %2-%5 oranında bulunur. Yapılan araştırmalarda anti-oksidan ve anti-inflamatuar etkileriyle ağız, meme, kolon gibi pek çok kanserden koruyucu ve tedavi edici özelliği ön plana çıkmaktadır. Ayrıca kurkumin bir çok hastalığın da önlenmesi ve tedavisinde kullanılmaktadır. Öyleyse kurkuminin yararlarına bir göz atalım.
Kurkumin; glutatyon, superoksit dismutaz, katalaz gibi antioksidan maddelerin aktivitelerini, C ve E vitaminleri ile detoksifiye edici enzimlerin seviyelerini artırır. Lipid bozulmasını ve DNA hasarını azaltarak oksidatif stresten korur. Anti-inflamatuar ve anti-poliferatif etkileri ile kanser hücrelerinin çoğalmasını engelleyerek bizi kanserden uzak tutar.
Pankerastan salgılanan insülin, kan şekerini düzenleyen önemli bir hormondur. İnsülin direnci kilo kontrolünü olumsuz etkiler ve kilo alımına sebep olur. Kurkumin, bu hormonun salınımını uyararak insülin duyarlılığını artırır, insülin direncini azaltır. Azalan insülin direnci kilo vermemize olanak sağlar ve bizi obeziteye karşı korur. Salınımı uyarılan insülin kan şekerini düşürerek ideal kan şekeri seviyesini yakalamamıza imkan sağlar.
Bir çok metabolik hastalık üzerine olumlu etkileri olan kurkumin, prediyabetin tip2 diyabete dönüşme riskini de azaltır. Kalp ve damar hastalıklarından korur ve kolesterolü düşürmede etkin rol oynar.
Anti-aging(yaşlanma karşıtı) ve hücre ölümlerini baskılayıcı etkisi ile yaşlanmaya bağlı Alzhemier riskini önler. Beyin, cilt, göz için önemli bir yapısal bileşen olan Dokozohekzonoik asiti(DHA) artırır, nöron kayıplarını engeller ve beyin hücre oluşumunu destekleyerek nörolojik fonksiyonları artırır.
Sindirim sisteminin gastrik sekresyonun erişebildiği bölümlerde oluşan akut ve kronik yaralaşmaya peptik ülser denir. Gastrik asit ve pepsin, peptik ülserleri oluşturur. Bu etkenler gastrik mukozayı irite edip yara, kanama ve erozyona neden olur. Kurkumin, gastrik salgısını ve pepsini inhibe ederek mideyi ülserden korur. Ayrıca asidik mide sıvısını nötralize eden safra salgısını uyarıcı etkisiyle sindirim sistemi sağlığına katkıda bulunur.
Kurkuminin Dünya Sağlık Örgütüne göre dünyada en yaygın görülen 4üncü, ülkemizde ki ölüm nedenleri arasında 3. sırada olan ve tüm dünya ülkelerinde önemli bir sorun olan Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) nın tedavi edici potansiyel bir ajanı olabileceği düşünülmektedir.
Ayrıca romatoid artrit, osteoartrit gibi inflamatuar hastalıklarda ağrı ve semptomları azalttığı ve genellikle kadınlarda görülen servikal kanser ve sistemik lupus eritematozus (SLE) tedavisinde kullanılarak kadın sağlığını korumaya yönelik olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.
Avustralya Murdoch Üniversitesi’nde yapılan araştırmada kurkumin kullanan hastaların majör depresyon ve stresin olumsuz etkilerinden daha iyi kaçınabildikleri sonucuna varılmıştır.
Peki bu mucizevi gıdayı ne kadar tüketmeliyiz, fazla tüketiminin olumsuz sonuçları var mıdır ?
Avrupa Gıda Güvenliği kurumuna göre kabul edilebilir günlük kurkumin dozu kilogram başına 3mg’dır (mg/kg). Tubitak 1 silme tatlı kaşığı zerdeçalın ortalama 30-90mg kurkurmin içerdiğini belirtmiştir. Zerdeçalın emilimi çok azdır. Emilimi artırabilmek için karabiber gibi bazı gıda eklemelerine ihtiyaç vardır. Zerdeçalın faydalarından daha yüksek oranda faydalanmak istiyorsanız doktorunuza/diyetisyeninize danışarak gıda takviyesi şeklinde tüketebilirsiniz.
Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA)’ya göre güvenli gıda sayılan kurkuminin, insanlar üzerindeki yan etkileri çok fazla bilinmemekle birlikte kanser tedavisinde olumlu etkileri görülmesine rağmen başlıca kemoterapi ilaçları diğer ilaçlarla etkileşime girerek yan etki gösterebileceği düşünülmektedir bu yüzden herhangi bir hastalığa sahip veya ilaç kullanan bireyler kurkumin kullanımına dikkat etmeli ancak İlaç kullanmayan ve herhangi sağlık problemi bulunmayan bireylerde ciddi bir olumsuz yan etkisi görülmemiştir.