A VİTAMİNİ

A vitamini, hayvansal ürünlerde bulunan yağda çözünen ve karaciğerde depolanan bir vitamindir. İlk tanınan vitaminlerdendir. İki farklı A vitamini türü vardır. İlk tip, önceden oluşturulmuş A vitamini, et, kümes hayvanları, balık ve süt ürünlerinde bulunur. İkinci tip olan provitamin A, meyveler, sebzeler ve diğer bitki bazlı ürünlerde bulunur. Gıdalarda ve diyet takviyelerinde en yaygın provitamin A tipi beta-karoten’dir. A vitamini iki şekilde bulunur: Retinol: Retinol, A vitamininin aktif  şeklidir. Hayvan karaciğeri, tam yağlı süt ve bazı takviye edilmiş gıdalarda bulunur. Karotenoidler: Karotenoidler koyu renkli boyalardır (pigmentler). Aktif A vitamini formuna dönüşebilen bitkisel gıdalarda bulunurlar. 500’den fazla bilinen karotenoid (Beta-karoten) vardır.Karotenoidler suda erimezler, benzin,eter,kloroform gibi yağ eritkenlerinde erirler. Beta-karoten bir antioksidandır. Antioksidanlar, hücreleri serbest radikal adı verilen maddelerin neden olduğu hasarlardan korur. Serbest radikallerin bazı uzun süreli hastalıklara ve yaşlanmalara karşı faydalı olduğuna inanılmaktadır. Beta-karoten gıda kaynaklarını yemek, kanser riskini azaltabilir. A vitamini demir metabolizması ve tiroid hormonları ile de ilgilidir. A vitamininin tiroid hormonlarından T4’ün daha etkin olan T3’e dönüşmesinde rol oynadığı bilinmektedir.
A vitamini sağlıklı dişler, iskelet ve yumuşak doku, mukus zarları ve cildin korunmasına yardımcı olur. Aynı zamanda retinol olarak ta duyabilirsiniz, bu yüzden göz retinasında pigmentler üretir. Beta-karotenin bulunduğu bazı gıdalar arasında; k1avun, pembe greyfurt, kayısı, havuç,kabak,tatlı patates,kış kabağı, koyu yeşil yapraklı sebzeler, brokoli. Vitamin A kaybını önlemek için yağların ve yağlı yiyeceklerin karanlık, serin yerde,metallerden uzak olarak saklanması gerekmektedir. Kurutma ile sebze ve meyvelerde %25-30 kadar kayıp olmaktadır. Normal koşullarda retinoidlerin emilimi %70-90 arasında değişiklik göstermektedir.Diyetteki yağlar,A vitamininin vücuda alınmasında önemli bir rol oynar. Diyette yağdan gelen günlük enerji %7’den az olduğu zaman karoten emilimi olanaksızdır ve retinoidlerin emilim oranı da düşmektedir.Yetersizliğinde Görülen Durumlar

GECE KÖRLÜĞÜ (Niktalopi)

Gece Körlüğü Nedir?
Gece körlüğü veya nyctalopia, gözün düşük ışık koşullarına uyum sağlayamamasıdır. Gece körlüğü, mevcut bir göz bozukluğunun sonucudur. Gece körlüğü, bir kişinin loş ışıkta görme yeteneğini olumsuz etkilese de, tam körlüğe neden olmaz. Gece araç kullanırken yol işaretlerini görmekte sorun yaratabilir. Aydınlıktan karanlığa doğru geçiş yaparken gözün uyum sağlaması normalden daha uzun sürebilir.
Kimlerde Görülebilir?
A vitamini eksikliği olan bireylerde, kalıtsal veya altta yatan başka problemler sonucu görülebilir.
Tanı
Gözlerin karanlığa uyum süresini ölçmek için yapılan,gece körlüğü testi ile veya kan testi ile vitamin A ve glukoz seviyeleri ölçülüp, doktor tarafından tanı koyulabilir.
Tedavi
Gözlükler veya kontaklar gibi düzeltici lensler, hem gündüz hem de gece görme yeteneğini geliştirebilir.

A vitamini yetersizliğinde gece körlüğünün yanı sıra, sindirim organlarında; mide ve bağırsakları örten mukozalarda zayıflama, ülser ve bazı emilim bozukluklarının görülmesi de mümkün olabilir .Ayrıca, A vitamini yetersizliğinde epitel doku fonksiyonlarının azalması nedeni ile enfeksiyon riski artabilir. Bu nedenle enfeksiyon hastalıklarında A vitamini alımı artırılmalıdır. A vitamini yetersizliği genellikle protein-enerji yetersizliği sonucunda görülebilir. Epitel dokudaki bozuklukderinin kuru ve pütürlü bir durum almasına yol açabilir ve buna ‘’follikuler hiperkeratosiz’’ denir. Aynı şekilde gözdeki dokunun bozulması,kuruma,koruyucu tabaka kaybı sonucu enfeksiyon girişi hızlanabilir. Körlükle sonuçlanabilir.

Gereksinim
Kişilerin günlük vitamin gereksinimi 750 mikrogram retinoldür.
A Vitamini İçin Önerilen Tüketim Oranları
0-6 ay bebeklerde günlük 400 mikrogram,
7-12 ay bebeklerde günlük 500 mikrogram,
1-3 yaş çocuklarda 300 mikrogram,
4-8 yaş çocuklarda 400 mikrogram,
9-13 yaş erkeklerde 600 mikrogram,
14-15 yaş erkeklerde 900 mikrogram,
9-13 yaş kızlarda 600 mikrogram,
14-18 yaş kızlarda 700 mikrogram,
19 yaş+ erkeklerde 900 mikrogram,
19 yaş+ kadınlarda 700 mikrogram,
Gebelerde 770,
Emziklilerde 1300 mikrogramdır.

Kabul Edilebilir Üst Limitler
Doğurganlık dönemi kadınlar için günlük 2800-3000 mcg (mikrogram),
Erkekler ve 51 yaş üstü kadınlar için 3000,
Bebekler için 600,
Çocuklar için 900, ergenler için 1700 mcgdir.

Gebelik öncesi ve sonrası dönemde aşırı A vitamini alımı bebekte bazı yapısal bozukluklara sebep olabilir. Belirtileri uzun süre günlük 30000 mcg retinol alımında görüebilir.
(1 mcg RAE=1 mcg retinol, 2 mcg yağ içinde çözülmüş saf B-Karoten,12 mcg diyetle alınan B-Karoten,24 mcg ile alınan diğer karotenler)